Hoe kun je nu in het kerkblad ruimte maken voor persoonlijke verhalen van gemeenteleden? En wel zo dat het recht doet aan de verteller en waarde toevoegt aan het blad? In dit artikel geef ik een aantal tips uit mijn praktijk als redacteur van twee kerkbladen, aan de hand van veelvoorkomende vragen.
Wie kunnen we zijn of haar verhaal laten vertellen?
Tip 1
- In principe iedereen die daartoe bereid is. Want ieder mens in de gemeente heeft een verhaal in zich dat er toe doet. Let er alleen op als je kiest voor een terugkerende rubriek: verdeel de aandacht over jong / oud, man / vrouw, mensen uit verschillende kerken of wijken.
Wat willen we mensen laten vertellen?
Hoe weten we nu welk verhaal mensen te vertellen hebben?
Tip 2
- Kies per uitgave een thema voor je blad of je rubriek en probeer als redactie te bedenken welke mensen iets met dat thema hebben. Een thema kan bijvoorbeeld zijn: ‘bidden', 'afscheid nemen’ of ‘opgroeien’.
- Stel aan de verteller één vraag. Dat moet een vraag zijn naar een concrete gebeurtenis of situatie in het leven van die ander, waarbij sprake is van een emotie. Dat zijn elementen die een verteller prikkelen om echt een verhaal te vertellen, hij of zij wordt gedwongen om terug te gaan naar een gebeurtenis, iets wat gebeurde in zijn of haar leven op een bepaald moment.
Een voorbeeld van zo’n prikkelende vraag kan zijn: “kun je eens vertellen over een gebeurtenis in jouw leven waarbij je echt het gevoel had: ‘wow’, toen heb ik de kracht van gebed ervaren, en dat heeft me gesteund’?”
Alleen al door het antwoord op deze vraag op te schrijven, heb je waarschijnlijk een klein verhaal, dat veel herkenning zal oproepen. Het ophalen en opschrijven vraagt wel wat oefening. Om het een echt verhaal te laten zijn, moeten de verhaalelementen erin zitten. Wat die elementen zijn, lees je in een van mijn volgende Lampjes.
Hoe halen we een verhaal naar boven?
Tip 3
- Door de vraag te stellen aan de verteller en dan alleen te luisteren naar wat de verteller antwoordt. Luister, zonder te onderbreken. Ga op je handen zitten. Het is lastig, maar het werkt. Stiltes mogen er zijn. De verteller denkt na, gaat verder of komt tot de conclusie dat hij klaar is.
Tip 4
- Maak een aparte rubriek in het blad en geef die een aansprekende titel. Dat roept herkenning op en maakt het uitnodigen van mensen iets eenvoudiger, bijvoorbeeld “We willen je vragen om mee te werken aan de rubriek ´…´. Mensen weten dan ook wat er ongeveer van hen wordt gevraagd. De vraag kan natuurlijk per keer verschillen.
Tip 5
- Neem het gesprek op met een recorder op je telefoon of een opnameapparaat. Vraag daarvoor wel vooraf toestemming en zeg wat je met de opname zult doen. Het opnemen maakt dat je voluit kunt luisteren en kunt meegaan in het verhaal van degene die aan het woord is.
Tip 6
- Plan genoeg tijd in voor het gesprek, voor het uitwerken en nalezen. Geef de verteller de mogelijkheid om nog zaken te wijzigingen die hij niet goed belicht vindt of bij nader inzien anders zou willen verwoorden.
Plan het gesprek tijdig in voor de deadline. Dat geeft je ruimte, mocht er onverwachts iets tegenzitten.
Tip 7
- Het maakt niet uit of het verhaal uiteindelijk in print of digitaal verschijnt. Bij print heb je je vaak met een maximum aantal woorden te maken voor een rubriek. Bij online: probeer je tekst in blokjes te knippen, met tussenkopjes. Dat leest prettiger.
Wat moeten we vooral niet doen?
Tip 8
- Interpreteren of invullen als iets onduidelijk is. Je kunt beter navraag doen bij de verteller, als iets bij nader inzien onduidelijk is, dan dat je als redacteur gaat ´invullen´. Je loopt de kans dat je de plank misslaat, je kunt immers niet kijken in het hoofd van de verteller. Geef hem of haar de gelegenheid zichzelf te verduidelijken.
Tip 9
- Bij het verhaal een foto plaatsen die niet past of voor de verteller weinig flatteus is. Daarmee doe je de verteller geen recht.
Een goede foto werkt als eyecatcher en trekt de lezer het verhaal in. Het beeld moet dus inhoudelijk aansluiten bij het verhaal of nieuwsgierigheid of een gevoel oproepen. Je kunt bijvoorbeeld de verteller meenemen naar een passende locatie of vragen naar een voorwerp dat bij zijn verhaal past.
Tip 10
- Vooral mensen aan het woord laten die al veel gezien of gehoord worden in de gemeente. Nee, juist die jongen of dat meisje of het kerkenraadslid dat niet zo snel van zich laat horen, kan soms een mooi verhaal te vertellen hebben over waarom hij lid is van deze gemeente of waarom het geloof voor hem belangrijk is.
Als mensen zich gehoord voelen, doet dat iets met hen. Ze ervaren dat ze erbij horen en voelen zich deel van de ´club´.
Herkenning oproepen en verbinden, verrassen of bevestigen. Als verhalen in het kerkblad dit doen, zijn ze van waarde. Een blad met ruimte voor zulke verhalen wordt een blad waarin gemeenteleden zich herkennen, dus een blad van en voor de gemeente.
In mijn volgende Lampje ga ik in op de essentiële verhaalelementen: ‘wat maakt een verhaal tot een echt verhaal dat aanspreekt, betekenis heeft en geeft?’
Wil je sowieso eens doorpraten over verhalen als communicatiemiddel in de kerk? Bel of mail me gerust.
Marina Kapteyn, Alphatekst
Verhalen met spirit
t: 06-12076835,
e: marina@alphatekst.nl